Si përmendore kulturore-historike e kategorisë së parë, si vendbanim i banorëve të cilët gjatë historisë 2500 vjeçare, kurrë nuk e lëshuan këtë kështjellë madhështore, Kalaja kërkon një trajtim më human prej shoqërisë, e posaçërisht prej atyre që janë në pushtet.Në emër të atyre të cilët jetojnë këtu, por edhe në emër të mijëra mysafirëve nga vendi dhe nga bota të cilët gjatë vitit e vizitojnë Kalanë, shoqata kërkon me të drejtë të fillohen më në fund investimet për përmirësimin e jetës së banorëve të saj. Secili gur, secili qemer mund të flasë për një histori të bujshme të këtij monumenti të kulturës sonë.Besoj se nuk ka nevojë të përkujtojmë njerëzit e famshëm që, secili prej tyre në kohën kur jetuan, dhanë kontribut për t’ia ngritur famën dhe zërin që ajo sot e mban, si kështjella më e lashtë në bregun e Adriatikut.Edhe sot është frymëzim për banorët e saj, të cilët me krenari veten e quajnë – kalali, por edhe për kalimtarë të ndryshëm, që shkruajnë dhe inspirohen me këtë bukuri magjike, e cila rrallë mund të haset në botë. Këta banorë e kanë ruajtur identitetin, kulturën, gjuhën dhe traditën gjatë historisë, duke i mbajtur gjithmonë portat e hapura. Edhe në kohën e fundit pas tërmetit të vitit 1979, banorët e saj nuk lejuan të mbyllen portat,pavarësisht se pushteti i asaj kohe mundohej t’i mbyll.
Duhet të përmendet me respekt të merituar i ndjeri Jakup Nimanbegu, që me Ismail Bushatin nuk e lejuan pushtetin e asaj kohe, që t’i largojë banorët nga Kalaja.Kështu, pra, portat e saj janë dhe do të mbeten gjithmonë të hapura.
Shoqata “Kalaja” si shoqatë multietnike, shumëkonfesionale,me qëndrim kosmopolit, është shoqatë joqeveritare në kuptimin e vërtetë të fjalës. Që nga themelimi kjo shoqatë përpiqet t’u zgjojë ndërgjegjen organeve kompetente të Komunës, si dhe atyre të Republikës,që Kalasë t’i kushtojnë kujdesin që ajo e meriton.Kalaja është pronë e shoqërisë së gjerë, mirëpo banorët e saj ndiejnë përgjegjësinë më të madhe për ruajtjen dhe mirëmbajtjen e saj, sepse jetojnë aty. Anëtarët e shoqatës, kudo që janë, synojnë kthimin e shkëlqimit të cilin Kalaja e kishte gjatë shekujve. Ata dëshirojnë që ajo të ruhet, të restaurohet dhe të revitalizohet si të gjitha qytetet e vjetra të Adriatikut dhe në fund edhe të kandidohet e të kyçet në familjen botërore të UNESCO-s si vlerë universale për tërë njerëzimin.Pushteti lokal që i ka ingerencat, mjetet, më në fund duhet të punojë për përmirësimin e kushteve të jetesës së banorëve të Kalasë.
Është momenti i fundit të zhduken rrënojat e tërmetit të vitit 1979, para se të ndodhë ndonjë fatkeqësi. Ish pronarët e pandërgjegjshëm duhet të detyrohen të zhdukin rrezikun që vjen nga objektet që ata i kanë lëshuar, por për të cilat kanë marrë mjete pa kthim. Është e nevojshme të ndërtohet infrastruktura, rrjeti telefonik, ndriçimi publik, kalldrëmi i rrugëve, sepse janë në gjendje jashtëzakonisht të dobët. Pushtetit lokal i sugjerojmë të fillojë të punojë për Kala, sepse sa u përket kërkesave tona nuk duhen mjete të mëdha. Për investimet kapitale në Kalanë tonë ata të pushtetit lokal duhet të bashkëpunojnë me organet kompetente të Republikës.Posaçërisht duhet të konsultohet Enti Republikan përMirëmbajtjen e Monumenteve Kulturore-Historike nga Cetina.
Ne i përkujtojmë ata se në të njëjtën fletë për vendosjen e punëve publike si objekte kapitale përmendet edhe rruga për në Plazhin e Madh, Porto Milena dhe forcimi e ndërtimi i bedeneve nga ana e jugut nën pallatin “Venecia”, ku ekziston rreziku i përditshëm për kalimtarët. Athua deri tash as që është marrë parasysh mendimi i pushtetit të Republikës së Malit të Zi?Përse nuk na ftojnë edhe ne që së bashku të konsultohemi?Gjithashtu përkujtojmë për “Kacemen”, marinën e vogël, e cila do të ishte një hap për realizimin e saj më të madh në lima dhe e cila është dashur të realizohet me ndërmarrjen të Mirat Detare?Ku është plan-projekti i rrugëve të Kalasë, të cilin,si kontribut shoqatës, e ka punuar arkitekti S. Nimanbegu?
A është e nevojshme të përkujtojmë se kalldrëmi i tashëm është bërë nga gurët e shtëpive të rrënuara nga tërmeti. Pse nuk realizohet ky projekt për të cilin janë të gjitha lejet, edhe ajo nga Cetina ?
Ç’po ndodh me ju zotërinj të qeverisë lokale? Jeni duke i harruar premtimet e dhëna në fushatat parazgjedhore, jeni duke e shkelur simbolin të cilin të gjithë pak a shumë e kanë në stemat e veta dhe me të cilin krenohen dhe mburren vetëm në mënyrë verbale?
Tash kur u është plotësuar dëshira që të sundojnë të gjithë së bashku, jeni duke punuar më pak se kurrë për qytetin tonë, në përgjithësi, të mos flasim për Kalanë,ku nuk janë duke bërë asgjë.Në emër të shoqatës shpreh revoltin për keqtrajtimin dhe moskujdesin për Kalanë tonë dhe për banorët e saj, sepse siç duket nuk kanë nevojë për vota, sepse këtu i kanë të sigurta.
Si kryetar i kësaj shoqate u jam drejtuar edhe organeve republikane si dhe donatorëve të ndryshëm, por pa përkrahjen tuaj, vetëm me inisiativat tona, nuk mund të arrihen suksese. Ju jeni ata që duhet të na përkrahni dhe të ndani mjete nga buxheti për përmirësimin e jetës në Kala, për restaurimin,revitalizimin dhe më në fund edhe kandidimin për UNESCO, mbas së cilës ide kanë qenë të gjithë me një zë. Më në fund ne nuk presim ndihmë nga Komisioni Republikan për mjete të parapara për shoqata joqeveritare. Në qoftë se analizoni punën e tyre dhe mjetet prej 300 mijë euro, e shihni se ato u janë ndarë atyre që janë në rrethet e tyre politike. Ne jemi jashtë politikës dhe tek ajo nuk kemi shpresë, pavarësisht se gjithmonë u jemi drejtuar me plane e projekte, duke i përkujtuar edhe ata zotërinj se Ulqini dhe Kalaja gjenden në territorin e Republikës së Malit të Zi.

Në fund dua ta dini se sot Shoqata “Kalaja” dhe Kalaja si objekt për të cilin luftojnë anëtarët anembanë botës, është dhe do të jetë në vëmendjen e medieve pa ndërprerje. Ne e kemi ngritur zërin për të dhe ende do të punojmë që zëri ynë të dëgjohet shumë (më larg se bedenet e saj shekullore) në tërë botën. Sot shoqata jonë ftohet në tubime brenda dhe jashtë vendit. Sa herë na kanë ftuar organet tona kompetente ? Këtë e dinë vetëm ata ! Pamjet e saj me historinë e qytetit tonë shihen sot në katalogun Terra TUI për vitin 2003, të cilën e kemi futur ne, pavarësisht se nuk ftohemi në asnjë panair turistik. Duke i përkujtuar të gjithë se edhe të angazhohen më tepër për Kalanë tonë, për qytetin tonë dhe më në fund ta arsyetojnë besimin të cilin ua ka dhënë ky popull. në të ardhmen do të punojmë për të ardhmen e këtij qyteti në përgjithësi, për kthimin e turizmit të dikurshëm në këtë perlë të Adriatikut, i ftojmë ata që sivjet të angazhohen më tepër për Kalanë tonë, për qytetin tonë dhe më në fund ta arsyetojnë besimin të cilin ua ka dhënë ky popull.
ISMET KARAMANAGA