Čelnicima vodećih albanskih stranaka, Nove demokratske snage FORCA Nazifu Cungu i Demokratske partije (DP) Fatmiru Đeki, obećanja Demokratske partije socijalista i njezinog lidera Mila Đukanovića dovoljna su garancija. Jer, DPS je obećao a, kao što je opštepoznato, u ta se obećanja može pouzdati, da će referenduma o statusu opštine Malesija s mjesnim centrom Tuzi, svakako biti. Iako niko sa sigurnošću ne zna kada će se to desiti, oni procjenjuju da to nije ni previše važno. Ko još pamti što je sve od 1997. do 2006. godine, neposredno pred referendum, izdogovarano i potpisano o statusu i nacionalnim pravima Albanaca, a nije ispoštovano.

Zato su, kako tvrdi u izjavi za Monitor najdugovječniji albanski postkomunistički političar u Crnoj Gori i predsjednik Demokratskog saveza Mehmet Bardhi, prava Albanaca u ovoj državi danas gora nego ikada ranije. „Dijelom, odgovornost za to snose sami Albanci, odnosno lideri nacionalnih stranaka koji su bez busole i ikakvih kriterijuma potrčali i trče da nađu mjesto u skutima vlasti”, smatra on. Bardhi tu svakako ne misli samo na svog koalicionog partnera Đeku, već i na FORCU, koja je na prethodnim izborima procentualno osvojila najveći broj glasova Albanaca. Iako su njezini čelnici isticali da neće voditi servilnu politiku prema centralnoj vlasti za koju su godinama žestoko optuživali Demokratsku uniju Albanaca, to je obećanje iznevjereno samo par sedmica kasnije. Zabrinuti da bi u novoj kombinatorici mogao biti ugrožen njihov posjed, odnosno lokalna vlast u Ulcinju, oni su pristali da praktično bez ikakvih uslova podrže novu Đukanovićevu vladu. Nezvanično se navodi da će njihovi kadrovi biti zastupljeni tek u Ministarstvu obrazovanja, Sekretarijatu za kapitalne investicije i u Agenciji za upravljanje morskim dobrom. Što je još paradoksalnije, u Sporazumu koji su neposredno nakon izbora potpisali s DPS-om, obavezali su se da će podržati i njezinog kandidata za predsjednika Crne Gore. Od DPS-a očekuju tek da ispuni još neka svoja obećanja koja bi se trebala definisati naknadno aneksom tog sporazuma. Istovremeno, vraćanjem u opštinsku upravu u Ulcinju bivših funkcionera lokalne vlasti lagano otvaraju prostor da i DPS postane dio vladajuće koalicije koju trenutno čine FORCA, DP, SDP i Građanski pokret Perspektiva.

Takva politika, pomiješana s izuzetno slabim rezultatima u vođenju lokalne samouprave u proteklih 16 mjeseci, dovela je do velikog razočarenja njihovih glasača i građana Ulcinja, jer su obećanja i očekivanja bila zaista velika. Zato informacije s terena govore da znatan dio njihovog biračkog tijela neće poslušati svoje lidere i 7. aprila podržati predsjedničkog kandidata DPS-a Filipa Vujanovića. Tim prije, što nema nikakvih značajnijih pomaka u rješavanju povraćaja imovine u uvali Valdanos, kao ni statusa opštine Tuzi.

U teškoj poziciji sada je lider Građanske inicijative Vaselj Siništaj, koji je na posljednjim izborima učestvovao na poslaničkoj listi Force za jedinstvo, a koja je od albanskih stranaka i koalicija imala proporcionalno najviše glasova u Malesiji. Siništaj, nezadovoljan politikom koju nakon izbora vodi njegov koalicioni partner, odbio je da se on ili članovi njegove grupacije nađu u bilo kojoj funkciji u izvršnoj vlasti. Sada smatra da je kucnuo čas da se DPS primora da u zamjenu za podršku Vujanoviću na izborima odredi tačan datum referenduma za samostalnu opštinu. Čini se da te spremnosti u DPS-u iz nekoliko razloga nema, iako su ga u srijedu Svetozar Marović i njegovi saradnici pokušavali uvjeriti u suprotno. Najprije, jasno je da se bez glasova iz Malesije vladajuća stranka teško može nadati pobjedi na opštinskim izborima u Podgorici naredne godine. A to je za DPS izuzetno veliki ulog da bi pristala na ucjene Siništaja ili čelnika Albanske alternative Đerđa Camaja, partnera Đekine DP. Uostalom, lider DPS-a u Malesiji Nikola Gegaj prvih dana januara jasno je saopštio da će „konsultativni referendum o punopravnom statusu opštine Tuzi biti održan tokom 2014. godine”. Stoga ne čudi što politički direktor Đukanovićevih i Marovićevih socijalista Tarzan Milošević govori o proceduri koju je nužno ispuniti kako bi Tuzi postali opština, a koja bi, kada bi sve išlo po loju u ovom slučaju trajala barem još četiri mjeseca. Za politiku žrtvovanja Malesije Podgorici Đukanović je, inače, uvijek imao prećutnu podršku zvanične Tirane i Prištine. No, Siništaju se veoma žuri, jer zna da vrijeme toj ideji ne ide u prilog. U pravu je svakako i Đeka koji tvrdi da bez podrške glasača DPS-a referendum u Malesiji ne može uspjeti. Kao što DPS sada može da formira vlast u Ulcinju s kim god to poželi. To je upravo ona pozicija koja vladajućoj partiji omogućava ležeran, marovićevski odnos prema svojim novim koalicionim partnerima. Liderima albanskih političkih stranaka i koalicija u crnogorskom parlamentu preostalo je samo da koketiraju sa zvaničnicima u Podgorici za mrvice vlasti ili da budu opozicija. „Izjave naših poslanika ponižavajuće su za albanske glasače. Nakon decenije i po Albanci više nemaju nijedno ministarsko mjesto u Vladi Crne Gore. I taj nedostatak se osjeća u kulturi, obrazovanju, turizmu, ekonomiji, unutrašnjim i spoljnim poslovima, poljoprivredi, a posebno u resoru manjinske politike”, kaže za naš nedjeljnik novinar i publicista Ibrahim Berjaši. On smatra da bi Nacionalni savjet Albanaca trebalo da okupi sve političke predstavnike te zajednice u Skupštini Crne Gore kako bi formulisali jedinstvene zahtjeve o njihovom statusu u ovoj zemlji.
Mustafa CANKA
Izvor: MONITOR