Zapad je odlu?an u namjeri da stvori funkcionalnu državu Kosovo. Pravno posmatrano, stvari su gotovo završene: nakon brižljivo odabranog tajminga proglašenja nezavisnosti, usvajanja simbola i donošenja ustava, od naredne sedmice Kosovari ?e dobijati pasoše države Kosovo.

TEŽI POSAO: Brisel želi da osigura razvoj kosovske ekonomije i podigne standard najsiromašnije zemlje u Evropi. Za to se ne štedi: Evropska komisija je na nedavno održanoj donatorskoj konferenciji opredjelila za razvoj Kosova u naredne tri godine ?itavih pola milijarde eura! Još 700 miliona eura obe?ale su najrazvijenije države svijeta. Naredne godine Kosovo ?e postati ?lan Svjetske banke, MMF-a i Svjetske trgovinske organizacije. O?ekuje se da ?e u avgustu i septembru krenuti „drugi talas“ priznanja ove države. Signal ?e biti upu?en iz Vašingtona: kosovski predsjednik Fatmir Sejdiu i premijer Hašim Ta?i pozvani su da 21. jula posjete Bijelu ku?u. Amerikanci su jedinstveni u podršci nezavisnosti Kosova: Barak Obama je poru?io Beogradu da „njeguje dobre odnose sa susjednom državom Kosovo“, a njegov suparnik na predstoje?im predsjedni?kim izborima u SAD Džon Mekejn stari je prijatelj kosovskih Albanaca. ?lanovi Misije EULEKS-a po?eli su da pristižu na Kosovo. Ekipa od dvije hiljade eksperata raznih profila bi?e kompletirana u avgustu. Svi ovi potezi pokazuju da Brisel i Vašington stavljaju ta?ku na pretenzije Beograda da ikada više upravlja Kosovom pa i na mogu?nost da uzme makar njegov sjevernidio.

ZAVJET I INTERESI: Beograd je zate?en dinamikom stvaranja funkcionalne države Kosovo. Poziva se na suverenost, od svih traži uzdržanost, donosi neobavezuju?e rezoluciije u tamošnjoj Skupštini, povla?i ambasadore iz najzna?ajnijih zemalja svijeta, negoduje zbog kršenja rezolucija UN i dolaska „okupacionih trupa“ EULEKS-a. Konstatuju?i da se radi o „politici forme“, istori?ar i politi?ki analiti?ar iz Beograda ?edomir Anti? piše u podgori?kom Danu da i „nova srpska Vlada nastavlja šaradu koju niko ozbiljan više ne smatra državnom politikom prema Kosovu i Metohiji“. ?ini se, da su i Srbi umorni od te pri?e. No, niko, barem javno, od zna?ajnih politi?kih lidera, ne želi da mu se pripiše „žig izdajnika Kosova“ i novog „Brankovi?a“. ?elnik Liberalno-demokratske partije ?eda Jovanovi? bi to prihvatio, ali on ima malu politi?ku snagu, a narod i mediji traže nešto ve?e. Kako „kapitalca“ nema ni na vidiku, kosovsko pitanje se nastoji držati otvorenim tek u predizbornim kampanjama. U me?uvremenu se Srbija polako vra?a sebi, svojim interesima, obnovi zapuštenog društva i ruinirane privrede. Na obzorju se, dakle, pomalja nova, zrelija politika Beograda. U tome se ima puna podrške Brisela, sada najzna?ajnijeg faktora u regionu. Francuski predsjednik Nikola Sarkozi rekao je da je „Srbija prioritet predsjedavanja Francuske EU“. Evropski komesar za proširenje Oli Ren je poru?io: „EU ne ide u Srbiji za katarzom, ve? za evolucijom“.

EVOLUCIJA JE PO?ELA: Fijasko Koštuni?ine stranke i radikala na posljednjim izborima pokazao je da srca bira?a u Srbiji, možda, i dalje kucaju za Kosovo, ali da su razumom više okrenuti ekonomiji i Evropi. Evoluciju su pomogli i srpski tajkuni: oni odli?no znaju da je tržište Rusije važno, ali da je tržište EU i zemalja regiona važnije. ?ak i sada gotovo tre?inu spoljnotrgovinske saradnje Kosovo ostvaruje sa Srbijom. Predsjednik Boris Tadi?, njegova Demokratska stranka i oko nje okupljene manje partije uspjele su u namjeri da problem Kosova podignu na ve?i nivo. „I Kosovo i Evropa“, slogan je sa kojim se nastupalo na izborima.
RETORIKA VOJINA, PRAKSA ?EDINA: Kako više nema prostora, resursa i vremena da se slijedi Miloševi?eva politika „spržene zemlje“ i Koštuni?ina politika „držanja sukoba niskog intenziteta u regionu Mitrovice“, zvani?nici u Beogradu poja?anom retorikom pokušavaju „kupovati vrijeme“ i stabilizovati vlast. „Nama niko ništa ne može prigovoriti za Kosovo, jer smo ga i oružjem branili“, kaže zamjenik premijera i ministar unutrašnjih poslova Ivica Da?i?, dok novi predsjednik Vlade Mirko Cvetkovi? sve?ano izjavljujeda „Srbija nikada ne?e priznati Kosovo“. Ali, prihvatanjem Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju sa EU, nova srpska vlast ?e se i formalno odre?i suvereniteta nad Kosovom. Posva?ani radikali i grogirani Koštuni?in DSS ?e optužiti vladaju?u ve?inu, posebno socijaliste, da su izdali Kosovo i „svetu srpsku stvar“. No, ?ak i Arkanov saborac Dragan Markovi? Palma hvali SSP, govori o investicijama i Evropi. Uspjeh za EU zna?i dosljedno slije?enje politike koja je prema Kosovu i „zapadnom Balkanu“ zacrtana u Briselu. To je razumjela Hrvatska, zemlja koja je od svih država jugoisto?ne Evrope najbliža EU. Ona je priznala Kosovo, iako Vlada premijera Iva Sanadera ima ve?inu u Saboru sa Srpskom demokratskom strankom Milorada Pupovca. Evropski prioriteti Hrvatske i državne povlastice su za pragmati?nog Pupovca bili važniji od sentimenata prema Kosovu. Istu stvar EU traži od Crne Gore. Iako se razumije istorijski kontekst odnosa sa Srbijom i unutrašnja situacija u Crnoj Gori, Brisel želi da Podgorica slijedi zajedni?ku evropsku spoljnu politiku. „To ?e biti dodatni instrument da je Crna Gora ozbiljna na putu evropskih integracija i da sprovodi ono što je EU ve? odlu?ila o Kosovu“, rekao je visoki funkcioner Vlade Slovenije Rade Genorio.

ROKADA: Kako su u Briselu odlu?ni da sprovedu naum i kako odli?no poznaju sve klju?ne aktere na politi?koj sceni „zapadnog Balkana“, znali su da je za bivšeg crnogorskog premijera Željka Šturanovi?a veliko iskušenje da na „nejaka ple?a“ iznese proces priznanja Kosova u Crnoj Gori. Zato je ponovo na „velika vrata“ vra?en Milo ?ukanovi?. U po?etku je bilo problema sa stavom Rusije. Šef ruske diplomatije Sergej Lavrov je u rano prolje?e 2007. godine tražio da se Crna Gora solidariše sa Srbijom, ali su Evropljani, uz podršku SAD, uspjeli da ohrabre Podgoricu (i Skoplje) i dokažu Srbiji da u regionu nema nijedne zemlje koja podržava njenu politiku prema Kosovu. U zapadnim prijestonicama smatraju da bi Crna Gora priznanjem Kosova mogla doprinjeti bržoj evoluciji stavova u Srbiji prema novoj kosovskoj realnosti. Najviši funkcioner EU na Kosovu Piter Fejt je rekao da se u Briselu nadaju da ?e Crna Gora brzo donijetu odluku da prizna Kosovo. Navedeni evropski i državni kontekst, koji se u ovom trenutku prelama na pitanju Kosova, dovoljno se ne razumije i kod nekih gra?anskih stranaka. ?ukanovi? prepuštanje „evropskog“ terena znala?ki koristi: petostruki crnogorski premijer ponovo je postao persona grata u Briselu, Parizu, pa ?ak i u Rimu!

ODLUKA DONIJETA: Politi?ka odluka o priznanju Kosova u Crnoj Gori je ve? donijeta. Kako sesaznaje u provladinim krugovima u Podgorici, Crna Gora ?e priznati državu Kosovo u prvoj polovini avgusta. Obrazloženje ?e biti kratko: javnosti ?e se poru?iti da Crna Gora slijedi svoje državne i evropske interese, te da želi da ima najbolje odnose sa Srbijom. Ve? su najavljeni protesti prosrpske opozicije koja procjenjuje da je to posljednja prilika za homogenizaciju Srba sa ciljem da se ta pozicija maksimalno iskoristi na predstoje?im izjašnjavanjima. Ali, bez pomo?i iz Beograda, gdje više ne stoluje njihov zaštitnik Koštunica i sa retorikom iz „antibirokratske revolucije“, minorne su šanse da ?e se, na vrelom podgori?kom asfaltu, ta?no 20 godina nakon „mitinga solidarnosti sa ugroženim Srbima na Kosovu“, u Podgorici ponovo „dogoditi narod“ i „vlast okliznuti“. Nespremne da uvide novu realnost na „zapadnom Balkanu“, projektovanu u Briselu, te stranke ?e kliziti u dalju izolaciju.
Priznanjem Kosova, vlast u Podgorici ?e mo?i da objavi da je njen kosovski ciklus završen.
Autor / Mustafa CANKA
Izvor / Monitor