Ligji i njëjtë për të gjithë për të gjithë
Javën që shkoi mediat e transmetuan deklaratën e zyrtarit të lartë të pushtetit malazez se “është një dëm i vërtetë që askush nga propaganduesit fetarë të luftës nuk është përgjegjur para Tribunalit të Hagës”. Ai u shpreh kështu, duke e pasur parasysh mitropolitin e Kishës Ortodokse Serbe në Mal të Zi, A. Radoviq, për të cilin tha se ka qenë “simbol i tentimeve të këqija”. “Sa më shumë që i afrohemi Bashkimit Europian, njerëzit e tillë do të jenë gjithnjë e më shumë në shënjestrën e Ligjit”, tha ai.
Fjalët e thëna në këtë deklaratë e sublimojnë atë që është mendimi i një numri të madh të qytetarëve të këtij vendi. Brenda një periudhe shumë të gjatë që matet jo me vite, por, edhe me decenie, shumë veprimtarë fetarë kanë qenë propagatarorë të luftës dhe kanë qenë nxitës aktivë të keqësimit të raporteve ndërfetare. Besoj që secili person normal ia ka shtruar vetës pyetjen se si është e mundur që dikush të jetë i protektuar nga ndjekja ligjore vetëm për shkak se është zyrtar fetar. Për anën morale nuk do të flasim. A shkojnë bashkë propagimi i vlerave të larta humane mbi të cilat, bazohen të gjitha religjionet monoteiste, dhe nxitja e urrejtjes në anën tjetër? Nuk shkojnë, për këtë konstatim nuk duhet ndonjë inteligjencë e veçantë. Por se, shpesh herë, teoria e një religjioni, cili do qoftë ai, dhe zbatimi i tij në praktikë, nuk shkojnë bashkë, ajo është gjë e ditur. Është vërtetuar shumë herë gjatë historisë, vërtetohet edhe sot. Madje, fitohet përshtypja se sa më shumë që të thirresh në parime fetare, aq më pak i zbaton ato.
Filozofi i madh, Niccolo Machiavelli, ka pasur rast të shohë prej së afërti se si funksionon një pushtet i zhveshur, pasi që i ka kaluar disa muaj si zyrtar në pushtetin më të lartë në Firencë të Italisë. Ai e ka cekur faktin se shumë logjvënës të mençur, kanë qenë të detyruar që të thirren në Hyun, sepse, ndryshe, populli nuk do t’u bindej ligjeve. Ai konsideron se roli i fesë për zhvillimin e karakterit njerëzor dhe mënyrës së veprimit, është i madh për shkak se mundësitë e ligjeve janë të kufizuara. Vet Machiavelli ka qenë i distancuar në mënyrë të prerë nga feja.
Për një vend të vogël siç është Mali i Zi, i cili, përveç asaj, është edhe vend i diversiteteve etnike, fetare dhe kulturore, që është një nga vlerat themelore të Bashkimit Europian, në të cilën përgatitet të hyjë edhe Mali i Zi, pra, për shtet të tillë, është gjë vetëvrasëse që të lejohet që cili do sistem religjioz (ose organizatë religjioze) të sillet sikur të ishte e privilegjuar në shoqëri, (në këtë rast KOS – i). Ilustrimi më i mirë i kësaj ishte ajo që ka ndodhur në Rumi disa vjet më parë dhe se askush nga pushteti laik nuk ka mundur ta këpusë këtë Nyje të Gordit. Pse ? Nga shkaku i thjesht – se Kisha Ortodokse Serbe e ka zënë pozicionin e tillë në skemën e një sistemi shoqëror, sa që ia ka arritur të sillet si shteti mbi shtetin. Ose, disi në të njëjten kohë, fjalimet e mitropolitit të KOS/ it, plot urrejtje, mbi rrezikun e personifikuar në fytyren e “mbretit djallëzor Duklanas”. Kush ishte ky? Ishte ky Diokli, biri i një fshatari të varfër ilir nga Stridoni i Dalmacisë, të cilin, kur u bë perandor romak e njohën si Dioklecian. Emër i njohur, apo jo? Ky Diokli, kur e ka ngritur Pallatin në Salonë (Spliti i sotëm në Kroaci), si tentim që emri i tij ta mbijetojë kohën, as që ka ëndërruar se 17 shekuj më vonë emrin e tij dikush do ta përdorë në funksionin e shtrigës me të cilën trembën fëmijët para gjumit. Por, kjo duhet të shërbejë për të indukuar atë që është më shumë se frikë para gjumit.
Po ashtu, një shtet bashkëkohor europian nuk mund t ia lejojë vetës luksin që pushteti fetar të përzihet në punët që i përkasin pushtetit laik. Kur është fjala për KOS -in, ajo ka vepruar ashtu si thashë më lartë, si shtet mbi shtetin, ose si shtet brenda shtetit. Procesi i ardhshëm në të cilin do të duhej të aprovohen kriteret e Bashkimit Europian, pra, të një shoqërie me vlera të larta civile, do të bëjë që të mos ketë individë të protektuar nga përgjegjësia për veprat e bëra dhe fjalët e shprehura.
xhoanaperkaj@yahoo.com
Xhoana M. Perkaj
Koha Javore