STAV :
Vakuf doslovno znači zadržavanje novca, zadužbina pobožnih ili fond za dobrotvorne svrhe. U suštini, vakuf je zemlja ili neki drugi izvor prihoda koji se zavještava kao neotuđivo dobro u vjerske i dobrotvorne svrhe. Vakuf je zasnovan na propisima šerijatskog prava i temelji se na Kur’anu i Hadisu.
Tek 1888. godine sačinjen je popis vakufskih dobara na teritoriji Ulcinja i u njegovoj neposrednoj okolini. Iz spiska se vidi, da samo na ovom području, dakle ulcinjske opštine, ima 12 vakufskih imanja, i to: 11 džamija (Gradska, kod Točka – Pašina, Meterizi, Rana, Mezđa, Vrh Pazara, Nove Mahale, Meraje, Bregut, Kolomze i Zoganja) i jedan mejtep sa 2.385 korijena maslina, 37 i po rala zemlje i 17 kuća, računajuči i radnje sa četiri bašte.

Šestina Maslinade pripada vjerskim zajednicama – islamskoj, pravoslavnoj, odnosno katoličkoj crkvi. Naime, u Rješenju SO Ulcinj od 1978. godine, ne navode se tj. ne postoje imanja sljedećih vakufskih dobara: Dobro džamije u Meterizima, Dobro džamije Pristan (Rana), Dobro Saborne džamije, Dobro džamije Meraja.
U jednom dijelu Ulcinjske Maslinade u Valdanosu, na lokalitetu Bište, nalazi se dobro Manastira iz Nikšića. Ima ukupnu površinu od 77.014 metara kvadratnih zemljišta, sa 248 stabala maslina (Rješenje Odjeljenja za imovinsko – pravne poslove, katastar i geodetske poslove SO Ulcinj, broj: 06 – 2275/2 od 17. 01. 1978. g. , str. 33).
U dijelu Ulcinjske viševjekovne Maslinade , unazad preko 2.000 godina nalaze se i sljedeća vjerska dobra, kao što su: Dobro crkve Salč iz sela Salča, nedaleko od Ulcinja, sa ukupnom površinom od 2. 854 kvadratnih metara i sa 78 korijena maslinovih stabala.

Islamskoj zajednici u Ulcinju, u Valdanosu, na lokalitetu Bište, eksproprisano je 2, 2 hiljade stabala maslina , i to: Dobro džamije Stari Grad, ukupne površine od 2. 298 kvadratnih metara; Dobro džamije Brijeg, ukupne površine od 3.512 kvadratnih metara; Dobro Ljamine džamije, ukupne površine od 2. 797 kvadratnih metara; Dobro džamije Namezđah, ukupne površine od 902 kvadratnih metara; Dobro Pašine džamije, ukupne površine od 4.953 kvadratnih metara; Dobro Vakufa, ukupne površine od 78.360 kvadratnih metara i Dobro Džamija, ukupne površine od 14.462 kvadratnih metara. Dakle, Vjerskoj islamskoj zajednici u Ulcinju, na lokalitetu Bište u Valdanosu eksproprisano je 92. 822 kvadratnih metara ukupne površine sa 2, 2 hiljade stabala maslina.
Dakle, početkom 1978. godine, izvršena je eksproprijacija Ulcinjske Maslinade i poljoprivrednog zemljišta u iznosu od 937.739 kvadratnih metara ukupne površine, sa 17. 825 stabala maslina, kao i sa svim zasadima jušnog i kontinentalnog voća, stambene i druge popratne objekte.
Eksproprijacijom Maslinade u Valdanosu ostalo je bez svojih posjeda, tj. imanja, svega 204 individualnih vlasnika, iz Ulcinja, kao i vlasnika iz prigradskih- seoskih naselja.

Analizom Plana “Namjena površina i distribucija sadržaja, Studija lokacije za Valdanos”, primjetilo se drastično prekrajanje koncepta turističkog razvoja Valdanosa kroz uvećanje prostora za gradnju i planiranih kapaciteta unutar Maslinade, da su javne rasprave farse i samo zadovoljavanje procedure u kojima se gazi javni interes, demokratska praksa i građanska prava. Očito je da kod nadležnih do sada nije bilo mnogo volje za miješanje u politiku lokalnih feuda. Neće baš ni bivšim vlasnicima Maslinade u Valdanosu kao i građanima Ulcinja, u nadogled biti svejedno na koji način će se valorizovati njihova imovina, čak ako su neki dio u međuvremenu i otuđili. Vjerujem da će se sigurno zapitati zbog čega dugoročno treba da budu gubitnici zato što danas neko, ostvarujući pozamašne profite, prisvaja pravo na nekažnjeno raspolaganje i upotrebu prostora na više nego nakaradan način. Zato se hitno mora zaustaviti dalje neargumentovano i prekomjerno angažovanje preostalog prostora, jer to suštinski ograničava i onemogućuje šanse za razvoj visokog turizma. Državna vlast treba da afirmiše i podrži takav pristup konkretnim mjerama.

Niko se nije zabrinuo ni zbog nesagledivih posljedica po prostor do kojih će dovesti drastična uvećanja površina planiranih hotelskih objekata koji su doskora bili prepoznatljivi po ambijentalnim karakteristikama i skladu sa prirodnim okruženjem. Ovdje se, ne radi o ekonomskim i društveno korisnim turističkim investicijama, već se iza gotovo svih takvih najava kriju mešetarsko-stambeni projekti građevinskog lobija, tj. najobičnija gradnja i prodaja stanova i raznoraznih vila i to od strane investitora koji ne donose svoj kapital, nego se zadužuju kod banaka, pri čemu se zloupotrebljavaju zakoni i koristi nefunkcionisanje pravnog sistema. Ovakvom politikom prostornog planiranja, uz prisutnu političku i institucionalnu korupciju, direktno se rasprodaje obala i nepovratno uništavaju turistički resursi.

Autor je predavač na Univerzitetu Crne Gore

Piše: dr Maksut Dž. Hadžibrahimović