Međunarodni ekološki centar Valdanos (MEC “Valdanos”)

Polazne osnove za moguću održivu valorizaciju uvale Valdanos

Zašto MEC “Valdanos”: Zato što je to dugoročno održiv projekat koji osigurava zadovoljenje potreba i interesa svih zainteresovanih strana. Njegovom realizacijom se na najbolji način može zaštititi, sačuvati i valorizovati taj unikat. To je projekat budućnosti  za opštinu Ulcinj i Crnu Goru, pa i region u cjelini, koji proizilazi iz dubokog razumijevanja tog prostora veličine 3,5 miliona metara kvadratnih sa jedinstvenim ambijentalnim vrijednostima.

Sigurni smo da će ovako jasno razrađena ideja identiteta pretočena u strategiju razvoja istinski zaživjeti u svakom posjetiocu kroz autentične doživljaje ovog kultnog prostora, priču o prirodnoj i kulturnoj baštini, te životu lokalnog stanovništva, i postati magnet za goste i posjetioce.

Očuvana priroda je turistima iz Evrope najvažniji faktor u odabiru odredišta za odmor. Prema istraživanjima, eko turizam raste tri puta brže od klasičnog masovnog turizma. Očekuje se da će njegov udio na evropskom turističkom tržištu do 2030. godine biti veći od 20 odsto.

Uvjereni smo da u godinama kada gosti sve više insistiraju na autentičnoj turističkoj ponudi, to može postati jedan od naših najvažnijih aduta, pravi pristup za repozicioniranje crnogorskog turizma na međunarodnom tržištu. “Novi kvalitet za staru destinaciju”, kako se to navodi u programu najvećeg njemačkog turoperatora “TUI”-ja.

Realizacijom navedenog projekta zadovoljavaju se socijalni, ekološki i ekonomski kriterijumi, razvoj se odvija u najdubljoj interakciji sa potrebama države i lokalnog stanovništva. On odražava prirodni, kulturni i društveni integritet destinacije i poštuje zaštićeni, osjetljivi i sakralni lokalitet kakav je Valdanos za građane Ulcinja.

Vizija projekta: Valdanos – ekološki centar u ekološkoj državi Cenoj Gori, oaza bez betona, područje održivog razvoja kroz suživot čovjeka i prirode.

Valdanos je mjesto pozitivne, čiste energije koja blagotvorno djeluje na turiste i posjetioce iz zemlje i inostranstva, nenadmašan izvor aktivnosti; božanski prostor đe udišemo čisti vazduh, slušamo vjetar, divimo se ljepotama prirode, šetamo, plivamo, ronimo, vozimo bicikl ili brodićem obilazimo Stari Ulcinj i uvale u neposrednoj blizini, lovimo ribu, učimo se kako je lijepo biti prijatelj i sarađivati za viši cilj – bolji svijet! To je uvala mira, ljepote i ljubavi, antistres destinacija, prirodna aromoterapija.

MEC Valdanos bi bio atrakcija po sistemu „Discover and admire” (otkrij i divi se), i predstavljao bi nezaobilaznu tačku za goste koji posjete Ulcinj i Crnogorsko primorje. Vjerujemo da će ga sve turističke agencije iz Crne Gore uvrstiti u svoje programe jednodnevnih izleta.

Nakon što bi Valdanos bio proglašen Parkom prirode, kako bi dodatno potvrdili njegov značaj za državu Crnu Goru i ojačali njegovu zaštitu, on bi zbog svoje bioraznolikosti trebao biti uvršten u zaštićena područja Mediterana i u mrežu NATURA 2000.

Treba takođe obaviti brendiranje Valdanosa.

Naša je ustavna obaveza da sačuvamo prirodu, razvijamo ekološku svijest, edukujemo građanstvo i promovišemo principe odgovornog i održivog upravljanja prirodnom okolinom.

O samom projektu: Eko turist očekuje od proizvoda i usluge kombinaciju prirode, novih doživljaja i edukacije.

Maslinada u Valdanosu je najveći živi spomenik maslinarstva u Crnoj Gori izvanredne ekonomske i ekološke vrijednosti. Ima oko 18 hiljada stabala maslina, prosječne starosti oko 800 godina, a Zakonom o maslinarstvu Crne Gore je stavljena pod posebnu zaštitu države. Mnogo stabala starije je od dvije hiljade godina.

Obzirom na zapuštenost maslinjaka i buduću viziju, kao i saznanje da je potrošnja ekološki proizvedenog maslinovog ulja u stalnom porastu, nužno je da se taj kompleks što prije revitalizuje. To jedino mogu obaviti raniji vlasnici. Oni za to imaju volje, znanja i spremnosti. Država mora da im pomogne u nastavljanju vjekovne porodične tradicije obezbjeđivanjem kreditnih sredstava. Još više novaca moguće je obezbjediti iz posebnih fondova EU i međunarodnih organizacija i institucija.

Na sličan način nužno je pristupiti obnovi vinograda na Mendri. Na ovim kultivisanim predjelima osigurao bi se razvoj održive visokokvalitetne poljoprivredne proizvodnje.

Poželjno je u Valdanosu napraviti botanički vrt sa autohtonim i egzotičnim vrstama biljaka, te rasadnik maslina i vinove loze.

MEC Valdanos bi na najbolji način obezbjedio povezivanje tradicionalnog načina života i uzgoja mediteranskih kultura s ekonomskim razvojem čitavog ovog područja.

U Centru bi postojao eko-kamp. Kućice bi bile napravljene od prirodnog materjala. Za turiste-kupače bi sezona trajala od aprila do oktobra, a u ostalim mjesecima bi u njima boravile studentske i đačke ekskurzije, učesnici ekoloških seminara…

Poseban program bi predstavljala berba i obrada maslina u novembru, organizovanje manifestacije “Dani ulcinjskih maslinjaka”, Godišnji sajam autohtonih proizvoda, potraga za podvodnim blagom, noćni lov ribe parangalima na Crnogorskom gumnu…što bi uticalo na produženje sezone.

Potrebno je napraviti jedan nešto veći, funkcionalni objekat. Služio bi za prehranu gostiju iz kampa, tu bi bila recepcija, a koristio bi se i za održavanje seminara, predavanja i raznih manifestacija.

Izgradilo bi se nekoliko eko restorana, konoba i vinoteka u kojima bi se služila autohtona jela i pića i pružalo istinsko gostoprimstvo.

U Centru bi postojali sadržaji za sport i rekreaciju za goste i mještane otvoreni tokom cijele godine.

MEC Valdanos je lako dostupan za turiste i posjetioce. Divno bi bilo kada bi se rekonstruisala kaldrma, koja prolazi kroz “srce” uvale i ulcinjske Maslinade. Na taj način turistima bi bilo olakšano kretanje tim predivnim prostorom, đe nikada nije bilo nikakvih prepreka za pješake.

Izvanredno iskustvo je obilazak poluostrva Mendre i prirodnih izvora u Maslinadi, a hit bi trebalo da bude posjeta čudotvornim Vilinim vodama.

Lijep ugođaj je svakako i posjeta Svjetioniku, a nezaboravan osmatranje morske pučine i čitavog područja sa brda Mavrijan. Sa njegovog vrha, kada je lijepo vrijeme i dobra vidljivost, pruža se pogled od Otrantskih vrata do Palagruže!

Jedna staza uz more vodila bi do ulcinjskog Starog grada, najznačajnijeg kulturnog spomenika u Ulcinju.

Nužno je preurediti i proširiti prirodne staze, kako bi one postale i biciklističke, napraviti odmorišne punktove i razviti sistem označavanja.

Većina energije u Centru dobijala bi se iz obnovljivih izvora.

Upravljanje: Za upravljanje MEC-om “Valdanos” treba formirati posebno preduzeće. Njegova djelatnost ogledala bi se u održavanju i rukovođenju Centrom u cilju njegove zaštite i uloge, osiguravanju neometanog odvijanja prirodnih procesa i održivog korišćenja prirodnih dobara, te nadzora nad sprovođenjem uslova i mjera zaštite. Trebao bi da omogući javnosti i turistima uživanje i razumijevanje posebnih vrijednosti Valdanosa, bude podrška ekonomskoj i socijalnoj dobrobiti lokalne zajednice i čitave države, podstakne edukaciju, rekreaciju i naučna istraživanja.

Tijela preduzeća su Upravni odbor, direktor i stručni voditelj.

Preduzeće bi moglo imati i Savjet, kao volontersko tijelo, koji bi činili eminentni pojedinci iz struke.

Upravni odbor upravlja Preduzećem, a poslovanje Preduzeća organizuje i vodi direktor kojeg imenuje UO. Za stručni rad u Centru bio bi zadužen stručni voditelj, kojeg na prijedlog direktora, imenuje UO.

UO ima sedam članova: dva imenuje Vlada Crne Gore, dva Opština Ulcinj, jedan vlasnici maslina, jedan ekološke NVO, a jedan član UO bi bio stranac (po mogućnosti, eminentni ekolog).

Bez posebnog režima upravljanja Centar bi veoma brzo izgubio svoju ljepotu i draži.

Sjedište Preduzeća bi bilo u Valdanosu.

Na poslovima u MEC Valdanos bilo bi direktno zapošljeno stotinak osoba (kamp, restorani, plaža, rendžeri, vodiči…), na stotine ljudi bi obrađivalo maslinjake i vinograde. Indirektni efekti po društvo i ekonomiju bi nesumnjivo bili značajni.

Finansiranje: Većinu inicijalnih sredstava za rad Centra možemo osigurati od Svjetske banke, koja je inicirala projekat Regionalni park prirode “Delta Bojane”, a sa kojim je ovaj prijedlog kompatibilan. Podršku očekujemo od Vlade Crne Gore, opštine Ulcinj i komercijalnih banaka, koje će prepoznati vrijednost projekta.

Sredstva za finansiranje Centar će obezbjeđivati od sopstvenih prihoda (kamp, ulaznice, …) i naplatom korišćenja koncesija za obavljanje dopuštenih djelatnosti.

Dio sredstava obezbjediće se putem donacija i sponzorstva, te domaćih i međunarodnih konkursa.

Nakon revitalizacije maslinjaka (pet godina), njegovi vlasnici su spremni da deset odsto prihoda izdvajaju za rad Centra.

Očekivanja: Za očekivati je da će svi relevantni subjekti u Crnoj Gori prepoznati brigu i želju za  očuvanje i optimalnu valorizaciju jedinstvenih prirodnih resursa Valdanosa. Osnovna je namjera da se smanji pritisak na taj osjetljivi prostor, ostvari dopadljiv i ekološko prihvatljiv projekat, osigura ekskluzivnost i prepoznatljivost sadržaja, prostora, ekologije, dakle predstavi i pokaže ono što Valdanos jeste: posebnost i jedinstvenost. Uz to, postižemo harmoniju ekologije i ekonomije na principima odgovornog i održivog razvoja, u skladu sa željama i potrebama visoko zahtjevnih turista, čime podižemo vrijednost čitave destinacije. Uvjereni smo da je ovo koncept kontinuiranog ekonomskog i socijalnog napretka bez štete po okolinu i prirodne resurse.

Podrškom i realizacijom ovog projekta Vlada Crne Gore i opština Ulcinj bi poslali odličnu konkretnu poruku Briselu u trenutku kada naša zemlja mora odgovoriti na postavljene ekološke standarde EU, ali i odgovoran odnos prema generacijama koje dolaze.

Ideja o MEC “Valdanos” obznanjuje se u godini kada slavimo dvije decenije od proglašenja naše države ekološkom, upravo sada kada u svijetu dramatično narasta svijest o globalnoj potrebi očuvanja i zaštite prirode, kada počinje nova epoha ekonomskog razvoja na principima održivosti i odgovornosti.

Uostalom, građanske inicijative, održivi razvoj, pravo na zdrav i kvalitetan život, postali su već dio temeljnih ljudskih prava i sloboda.

 

Inicijatori/ke projekta:

Mustafa Canka, turizmolog i novinar
Darko Pajović, biolog
Marijana Bojanić, novinarka
Dejan Milovac, NVO aktivista
mr Dritan Abazović, politolog