Nika: Le ta fusim dygjuhësinë si kusht për punësim në Ulqin ?!
Për çudi në mbledhjen që shkoi të Kuvendit të Komunës së Ulqinit u bë një debatë – RRËMUJË e madhe rreth zbatimit të dygjuhësisë. Madje edhe aty ku mbase nuk ish as aq e nevojshme për momentin siç ishte puna e materialit të llogarisë përfundimtare të vitit 2016 që kish shkuar vetëm në një gjuhë- serbisht dhe kërcnohej nga krahu i Gjekës , se nuk do votohej fare po qe se nuk dorëzohet edhe shqip ?!!
Rasti sipas neve , po veçohej dhe ekzagjerohej tej mase e pa kuptim, kur mirëfillit dihet se organet dhe sekretariatet , shqipen po thuajse e kanë qitë fare prej perdorimit, mbase edhe më keq se në vetë gjykatë e polici…?!
Realiteti sot dëshmon se dygjuhësia në komunikim me palët ka mbetur e fosilizuar në do dokumente të komunikimit publik si p.sh. ai i tatimeve, që nga koha e Mehmet Bardhit. Ndërsa në sekretariatet tjera komunikimi me palë dhe i ndërsjellë bëhet vetëm në një gjuhë…, malazezçe?!
Ndërsa nga ana e tjetër kemi edhe rastin në përdorimin e përditshëm ku shihet se kuadri i formuar në shkollat shqipe del të jetë kompleksiv- i kompleksuar “ sepse nuk din serbisht..” në raport me kuadrin shqiptar të formuar në gjuhën serbe…?! E që në një mjedis siç është ende Ulqini me struktur të popullësisë, do të duhej të ishte e kundërta.
Për këtë po sjhtoj ate se si e gjetëm gjendjen në vitet 90?!
Mos e besoni po deshët , por shqiptarët në komunikimin ndër mjet veti në mbledhje , i gjetëm duke folë serbisht pa të keq . Po edhe sot , aty këtu të dëgjon veshi se si mirëmengjesin disa ia japin njëri tjetrit si dikur- serbisht ?!
Atëherë në atë kohë, fitimi bindshëm i LD në MZ, në vitet 90 dhe gjendja e trashëguar në situatën e gjetur (gjendje lufte…) diktonte nevojën për kohë në reformë të përdorimit të shqipes. Në mënyrë që të ndodhte ndërrimi në mentalitet të përdorimit të saj kualitativ nëadministratë.
Por me gjithë atë në këtë kohë edhe pse nuk u prua ndonjë rregullore e veçantë për mënyrën sesi duhet të zbatohet dygjuhësia dhe nga kush..?! Maksimalisht u përkujdesëm që të kishim në shërbim të kuvendit përkthyes( për aq sa lejonte ligji …).Kjo nënkuptonte të kishim në dispozicionë- 3 profesorë të shqipës të cilët njihnin mirë dy gjuhët dhe të cilët kishin zyrën e vet të veçantë, me dy daktilograve të klasit të parë e të cilat njëra nga ato kish gjuhë të nënës shqipen dhe tjetra serbishten. Andaj edhe materiali për kuvend ishte superiorë …?!
I tërë materiali që kish formën e vendimeve shkonte në dy gjuhë , por kish edhe sekretariate që vetë e dorëzonin atë në dy gjuhë, si ai për ekonomi- buxhet dhe financa që sot është problematik…?!
Përmendë këtu , që përkthyesi i parë administrativ i kohës i ra që me konkurs të bëhesha vetë, ndërsa nga viti 96 , për herë të parë me vetëiniciativë dhe me pëlqim të kryetarit të komunës Osman Rexha, aplikuam edhe përkthimin simultan . Osmani në këtë kohë siguroi blerjen e paisjeve të nevojshme tpë përkthimit që sot ende janë në funksion mu të njëjtat edhe pse disa e akuzuan që i kish blerë shtrenjtë dhe jo kualitet- Udsh?!!
Me këtë veprim u vunë themelet e dygjuhësisë në praktikë me metodën më të avansuar të pëtkthimit direkt. Një punë të tillë të përkthimit simultan vazhdoj ta bëjë edhe sot si punë plotësuese.
Shih se si dukej statuti i miratuar dhe i botuar nga ne si kryetar kuvendi(viti 2007), për herë të parë me alfabet latinicë dhe shqip e i publikuar në gazetën zyrtare . Mjerisht po duket që ky botim të jetë edhe i fundit – qysh nga vitin 20O7…?!
Më parë jo që shkruhej me alfabet të latinicës, si në kohën time- stastuti , por edhe rregullorja e kuvendit si akt edhe më i ulët na del të ish në qirilicë?!!
Kush e devalvoi përdorimin e shqipes në komunë dhe si…?!!
Dua të konfirmoj që kur rastisi të bëhësha kryetar kuvendi dhe u largova nga përkthimi , kuptohet që për të ruajtur dhe avansuar pozitat e shqipës ndërmorra që në fillim disa masa , për të cilat kuptohet që pata edhe përkrahjen e shqiptarëve në DPS. Dhe kështu, edhe nga kryetari i komunës – G. Hajdinaga, i cili bile më propozoi që të punësoj një përkthyes( profesor të shqipes) që e bëmë duke punësuar aty një gazetar të Radio Ulqinit –Sabri Halilin, ndërsa me kontratë angazhuma Gjokë Shkrelin , punë të cilën e bëri me sukses deri në pensionim të tijin. Dhe deri në këtë kohë shërbimi i kuvendit funksiononte si duhet, por nuk pata mirëkuptim të udhëheqjes të angazhoj – punësoj edhe një profesor të dytë për përkthim simultan i cili edhe sot mbetet i zbrazët. Me ligjin për përkthyes thuhet që përkthyesit duhet të jenë gjuhtarë me provim të dhënë për terminologji juridike që organizohet nga ministria përkatëse.
Çfarë ndodhi më pas
Me pensionim të përkthyesve shohim se nuk u punua në angazhimin e kuadrit përkatës të ri- vendet mbetën të pa plotësuara . Ndërsa e pësoi shumë keq edhe vetë shërbimi i kuvendit ku për qëllime partiake u ndërrua komplet sistematizimi dhe madje u fikën edhe 3 vendet e daktilografeve. Aktualisht shërbimi i kuvendit jo që ka daktilograf për përkthim , por nuk ka fare daktilograf …..?
Mos zot ma keq…?!
Çfarë të bëhet ?!
Pasi tashti jetojmë kohë tjera më relaksuese ku shqipja tashmë përdoret edhe në nivel të Kuvendit të Malit të Zi, këta që sot rrahin gjoks për shqipen e llogarisë përfundimtare – bile edhe në dëm të matematiklës së llogarisë , mendoj se nuk ka nevojë të mbrohet e as të zbatohet ashtu si e mendojnë ata. Sot ekzistojnë normat …, dhe për këtë kemi një rekomandim që do ish, nxjerrja e rregullores së veçantë për përkthim të materialit në kuvend duke e bërë ligj për procedurë një herë e përgjithëmonë.
Tjetër, mendoj se për këtë kanë edhe hapësirë kushtetuese që ta fusin dygjuhësinë si kusht për tu punësuar në administratën lokale. Madje duke aplikuar edhe një praktikë tjetër të dikurshme në Ulqin, sipas të cilës ata punëtorë që zotëronin të dy gjuhët paguheshin me 10% më shumë rrogë.
Si praktikë jo e gjatë e kohës e cila u hoq dëshmon se patëm edhe nja 5 veta malazezë , të cilët flisnin dy gjuhë ….?!